Ontstaansgeschiedenis
Matterhorn is een culturele site in oud-Borgerhout en sinds begin september 2014 de thuisbasis van drie structureel gesubsidieerde theatergezelschappen: Muziektheater Transparant, Laika en de Roovers. Ook de organisatie kunstZ nam zijn intrek. De inrichting met kantoren, vergader- en repetitieruimtes laat de betrokken gezelschappen toe om de band tussen het artistieke proces en het zakelijk beleid aan te halen. Met Kopspel als copromotor en het engagement in de buurt profileert Matterhorn zich daarenboven als een cultureel project met een sociale dimensie.
De kiem voor dit project werd gelegd toen de eigenaar van het pand dat Laika in Berchem betrok te kennen gaf dit te willen verkopen. “Het interesseerde ons in eerste instantie om zelf eigenaar van dat pand te worden en het daarna te renoveren, maar we beseften dat Laika een te klein gezelschap is om alleen aan zo’n project te beginnen en daarbij kwam dat het pand in kwestie in feite ook te ruim was voor ons alleen”, legt artistiek leider Jo Roets uit.
Op zoek naar een eventuele partner nam Jo Roets contact op met Guy Coolen, algemeen directeur en artistiek leider bij Muziektheater Transparant, maar intussen had er al iemand anders het pand in Boomgaardstraat gekocht. De interesse om een gebouw te delen bleef echter en zo ontstond het idee om bij de stad aan te kloppen met de vraag of zij misschien een geschikt pand had om te renoveren tot een theaterwerkplaats. “De stad toonde zich meteen bereid om mee te stappen in ons verhaal”, beklemtoont Jo Roets. Concreet kregen Laika, Muziektheater Transparant en de Roovers, die zich ondertussen bij het project hadden aangesloten, drie panden uit de inventaris van stedelijke gebouwen aangeboden.
Sociale functie
“Dit gebouw sprak ons allemaal direct aan”, herinnert Jo Roets zich, “niet in het minst omwille van de ligging. Laika heeft altijd al het nodige belang gehecht aan een goede buurtwerking – denk maar aan projecten als Hotel Ideal, Droom de Stad en Blok-Bloc – en deze buurt leent zich ertoe om die traditie verder te zetten.”
“Hoe Laika erin slaagde om ook een sociale functie te vervullen fascineerde ons”, merkt Guy Coolen op. “Transparant heeft als productiehuis altijd een heel nomadisch bestaan geleid, met als gevolg dat wij nooit een functie in de stad hebben gehad. Niets belette ons om op dezelfde manier te blijven werken, maar het was een bewuste keuze om net als Laika en samen met hen initiatieven te nemen die het sociaal weefsel in de stad versterken.”
“Om te beginnen hebben we geprobeerd om de buurt al te betrekken bij de verbouwingswerken”, voert Jo Roets aan. “Door via Kopspel een beroep te doen op jongeren uit de buurt, aangevuld met leerlingen van Brede School Het Keerpunt, konden we dit pand niet alleen op een zuinige manier renoveren, maar minstens zo belangrijk is dat die jongeren erg fier zijn op hetgeen ze hier hielpen realiseren. Naar de toekomst toe is het de bedoeling dat andere organisaties hier terechtkunnen om lezingen, ateliers en andere – liefst culturele – activiteiten in te richten. Dat gebeurt overigens nu al.”
kunstZ verhuisde mee van Berchem naar Borgerhout en is permanente huurder.
Theaterwerkplaats
Matterhorn blijft uiteraard in de eerste plaats een theaterwerkplaats, hetgeen betekent dat het pand na de renovatie aan een aantal specifieke criteria moest voldoen. Jo Roets: “Eén van de problemen in de Boomgaardstraat was dat onze repetitieruimtes daar maar een beperkte hoogte hadden en we dus op die locatie nooit een lichtplan konden maken. Elders twee weken een zaal blokkeren om te repeteren is echter ook niet altijd mogelijk. Hier hebben we een ruimte ter beschikking, waarin we tot twee dagen voor de première aan een productie kunnen werken.”
De drie gezelschappen stelden bovendien als voorwaarde dat er ook genoeg ruimte zou zijn om autonoom te kunnen werken. “Iets dat enorm goed gelukt is”, vindt Jo Roets. “Als ik in het kantoor van Laika zit, heb ik niet het gevoel dat er in dit gebouw nog drie andere organisaties actief zijn. Het is hier echt wel rustig.”
Overkoepelende vzw
Het gebouw blijft eigendom van de stad. De exploitatie is in handen van een speciaal daartoe opgerichte overkoepelende vzw met een aparte raad van bestuur. “De drie gezelschappen huren van de vzw”, legt Jo Roets uit. “Indien één van de gezelschappen op een dag beslist dat het hier niet meer kan of wil blijven, bestaat de mogelijkheid om eruit te stappen en de vrijgekomen ruimte ter beschikking te stellen van een ander gezelschap.”
Het grootste discussiepunt is tot op heden de naamkeuze geweest. “Iedereen kwam met namen af, maar de discussies daarover bleven duren”, lacht Jo Roets. “Tot de architect bij de voorstelling van zijn ontwerp opmerkte dat je er de vorm van de Matterhorn in kunt zien”, herinnert Guy Coolen zich. “Zo werd Matterhorn de roepnaam en later ook de echte naam van dit gebouw.” “De Matterhorn is bovendien een mooie berg”, oppert Jo Roets. “Een memorabele berg ook. En onze naamkeuze heeft blijkbaar andere mensen geïnspireerd, want nog niet zo lang geleden is er hier vlakbij een pleinhuis opengegaan dat Zermatt heet, net als de berg die uitkijkt op de Matterhorn. Het kan een begrip worden.”